Kamulaştırma, devletin veya kamu tüzel kişilerinin, kamu yararının gerektirdiği hallerde, özel mülkiyette bulunan taşınmaz malları, bedelini ödeyerek, kısmen veya tamamen kamu hizmetlerine tahsis etmesidir. Bu işlem, Anayasa’nın 46. maddesi ve 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu ile düzenlenmektedir. Bu makalede, kamulaştırma davalarını, ilgili mevzuatı ve Yargıtay içtihatlarını inceleyerek, bu süreçte bir avukatın desteğinin önemini vurgulayacağız.

Kamulaştırmanın Hukuki Dayanakları

• Anayasa m. 46: “Devlet, kamu yararının gerektirdiği hallerde, gerçek karşılıklarını peşin ödemek şartıyla, özel mülkiyette bulunan taşınmaz malların tamamını veya bir kısmını, kanunla gösterilen esas ve usullere göre kamulaştırmaya yetkilidir.” Bu madde, kamulaştırmanın anayasal temelini oluşturur.
• 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu: Kamulaştırma işlemlerinin usul ve esaslarını detaylı olarak düzenler.

Kamulaştırma Süreci

Kamulaştırma süreci genel olarak şu aşamalardan oluşur:

1. Kamu Yararı Kararı: Kamulaştırmayı yapacak idare tarafından, kamulaştırmanın kamu yararına olduğu yönünde bir karar alınır.
2. Satın Alma Usulü (Pazarlık): İdare, taşınmaz maliki ile kamulaştırma bedeli üzerinde anlaşmaya çalışır. Bu aşamada, taraflar arasında bir uzlaşma sağlanabilirse, kamulaştırma işlemi anlaşma yoluyla tamamlanır.
3. Bedel Tespiti ve Tescil Davası: Satın alma usulü ile anlaşma sağlanamazsa, idare asliye hukuk mahkemesinde bedel tespiti ve tescil davası açar. Mahkeme, keşfe çıkıp bilirkişi incelemesi yaptırarak taşınmazın gerçek değerini tespit eder ve bu bedel üzerinden kamulaştırmaya karar verir. Bu aşamada bilirkişi raporuna karşı yapılacaklar çok önemlidir. Zira bilirkişinin seçmiş olduğu hesaplama yöntemi dahi taşınmazın kıymetini etkileyecektir.
4. Tapu Tescili: Mahkeme kararıyla kamulaştırma bedeli ödendikten sonra, taşınmaz tapu sicilinden idare adına tescil edilir.

Kamulaştırma Davası Türleri

• Bedel Tespiti ve Tescil Davası: İdarenin açtığı bu dava, kamulaştırma bedelinin tespiti ve taşınmazın idare adına tescili için açılır. Yukarıdaki açıklamalarımız da işbu dava ile ilgilidir.
• Bedel Artırım Davası: Taşınmaz malikinin, mahkemece tespit edilen kamulaştırma bedelini yetersiz bulması durumunda açtığı davadır.
• Kamulaştırmasız El Atma Davası: İdarenin, kamulaştırma işlemi yapmadan özel mülkiyete müdahale etmesi durumunda açılan davadır. Bu davada, taşınmaz maliki, el atmanın önlenmesini ve tazminat talep edebilir.
• Kamulaştırma İşleminin İptali Davası: Kamulaştırma işleminin hukuka aykırı olduğu iddia edildiği durumlarda açılan davadır. Örneğin, kamu yararı kararının hukuka aykırı olması, usul hataları bulunması gibi durumlarda bu dava açılabilir.

Yargıtay İçtihatları

• Yargıtay bir içtihatında: “…kamulaştırma bedelinin tespitinde, taşınmazın niteliği, konumu, yüzölçümü, emsal bedelleri, gelir getirici niteliği ve diğer objektif kriterler dikkate alınmalıdır.” Bu karar, kamulaştırma bedelinin nasıl tespit edilmesi gerektiğini vurgulamaktadır.
• Yine Yargıtay başka bir kararında: “…kamu yararı kararının hukuka uygunluğunun denetiminde, idarenin takdir yetkisini kamu yararı ve hizmet gereklerine uygun olarak kullanıp kullanmadığı irdelenmelidir.” Bu karar, kamu yararı kararının denetimini açıklamaktadır.

Avukatın Desteği

Kamulaştırma davaları, karmaşık hukuki ve teknik konular içerir. Bir avukatın desteği, taşınmaz malikinin haklarını koruması ve adil bir tazminat alması açısından büyük önem taşır. Bir avukat aşağıdaki konularda yardımcı olabilir:

• Hukuki Danışmanlık: Kamulaştırma süreci ve yasal haklar hakkında bilgilendirme.
• Değerlendirme ve İtiraz: Kamulaştırma kararının ve bedelinin hukuka uygunluğunun değerlendirilmesi ve gerekli itirazların yapılması.
• Dava Takibi: Bedel tespiti ve tescil davası, bedel artırım davası, kamulaştırmasız el atma davası veya kamulaştırma işleminin iptali davası gibi davaların takibi.
• Bilirkişi İncelemesi: Bilirkişi incelemesi sürecinde müvekkilinin menfaatlerinin korunması.
• Uzlaşma Müzakereleri: İdare ile uzlaşma müzakereleri yürütülmesi.
• Tazminat Talebi: Kamulaştırma nedeniyle oluşan zararların tazmini için gerekli başvuruların yapılması.

Önemli Hususlar:

• Kamulaştırma sürecinde, taşınmaz malikinin haklarını zamanında ve etkin bir şekilde kullanması önemlidir.
• Kamulaştırma bedelinin tespiti, teknik bilgi gerektiren bir konudur. Bu nedenle, bilirkişi incelemesi sürecinde bir avukatın desteği önemlidir.
• Kamulaştırmasız el atma durumunda, taşınmaz malikinin derhal hukuki yollara başvurması gereklidir.

Sonuç

Kamulaştırma davaları, mülkiyet hakkının korunması açısından önemli bir konudur. Bir avukattan hukuki destek almak, taşınmaz malikinin haklarını koruması, adil bir tazminat alması ve sürecin doğru bir şekilde yönetilmesi açısından büyük önem taşır. Özel durumunuzla ilgili hukuki danışmanlık almak için bir avukata başvurmanız önerilir.