Sağlık Bakanlığı tarafından yayımlanan Sağlık Meslek Mensuplarının Serbest Meslek İcrası Hakkında Yönetmelik, serbest olarak faaliyet gösteren diyetisyenler, psikologlar, fizyoterapistler, ergoterapistler, odyologlar, dil ve konuşma terapistleri, podologlar ve hemşireler gibi sağlık meslek mensuplarının çalışma koşullarını, yetkilerini ve sorumluluklarını yeniden düzenlemiştir. Bu yönetmelik, sektörde önemli değişiklikler ve netlikler getirerek, hem sağlık profesyonelleri hem de hizmet alan vatandaşlar için daha şeffaf ve güvenli bir çerçeve oluşturmayı hedeflemiştir.

Avukatlık ofisimiz olarak, sağlık hukuku alanındaki güncel gelişmeleri yakından takip etmekte ve serbest meslek icra eden sağlık profesyonellerine bu konularda kapsamlı hukuki danışmanlık hizmetleri sunmaktayız. Bu makalede, söz konusu Yönetmeliğin ışığında getirdiği başlıca değişiklikleri, eski düzenlemelerle kıyaslayarak detaylı bir şekilde inceleyeceğiz.

Yönetmeliğin Amacı ve Kapsamı: Net Bir Çerçeve

Önceki Durum: Sağlık meslek mensuplarının serbest meslek icrasına ilişkin dağınık ve bazı noktalarda yetersiz düzenlemeler bulunmaktaydı. Her meslek grubunun kendi iç dinamikleri ve bağlı olduğu kanunlar çerçevesinde farklı uygulamalar ortaya çıkabiliyordu. Bu durum, zaman zaman hukuki boşluklara ve uygulayıcılar arasında belirsizliklere yol açabiliyordu.

Yeni Düzenleme: Yönetmelik, sağlık meslek hizmet birimlerinin açılması, tıbbi ve teknik standartları, faaliyetleri, denetimleri ve kapatılmaları ile ilgili usul ve esasları tek bir çatı altında toplamayı amaçlamaktadır. Kapsam, klinik psikolog, hemşire, ebe, fizyoterapist, odyolog, diyetisyen, dil ve konuşma terapisti, podolog ve ergoterapisti (iş ve uğraşı terapisti) içerecek şekilde belirlenmiştir. Bu sayede, farklı sağlık meslek grupları için ortak bir referans noktası oluşturmak ve uygulama birliği sağlamak hedeflense de yönetmeliğin yayın tarihi olan 28.03.2025 tarihinden bu yana sahadaki gözlemlerimiz doğrultusunda, yönetmeliğin pek çok açıdan yetersiz, karışıklığa yol açan nitelikte olduğunu söylemek yanlış olmaz.

Ruhsatlandırma ve Faaliyet Şartları: Yeni Prosedürler

Önceki Durum: Ruhsatlandırma süreçleri ve faaliyet şartları bazı meslek grupları için daha az detaylı olabilirken, denetim mekanizmaları da zaman zaman yetersiz kalabiliyordu. Faaliyete başlama veya ara verme durumlarında prosedürler her zaman net değildi.

Yeni Düzenleme: Yönetmelik, sağlık meslek hizmet birimi açmak için ruhsat belgesi alınmasını zorunlu kılmaktadır. Ruhsatın devredilemez olduğu ve adres değişikliğinde yeniden ruhsatlandırma sürecinin gerektiği belirtilmiştir. Ayrıca, ruhsat alındıktan sonra altı ay içinde faaliyete geçmeyen birimlerin ruhsatının iptal edileceği ve talep üzerine en fazla altı ay faaliyete ara verilebileceği, sonrasında ruhsat iptali durumunun söz konusu olabileceği düzenlenmiştir.  Ancak sahada, ruhsat almanın hiç de kolay olmadığını ve bu köklü değişimin özellikle halihazırda bir kliniği bulunan sağlık meslek mensupları için büyük zorluk oluşturduğunu görmekteyiz.

Ruhsat belgesi ile birlikte diplomaların ve çalışma belgelerinin görünür yerde asılması da yönetmelik ile getirilen zorunluluklar arasındadır.

Fiziki Standartlar: Belirlenen Asgari Koşullar

Önceki Durum: Özellikle küçük ofisler veya evden çalışma durumlarında fiziki koşullara ilişkin genel standartlar bulunmayabiliyordu.

Yeni Düzenleme: Yönetmelik, her sağlık meslek hizmet biriminde bulunması zorunlu olan alanlar için belirli metrekare standartları getirmiştir:

• Uygulama Odası: En az 10 m² olmalı ve her odada lavabo bulunmalıdır. Her sağlık meslek mensubu için en fazla 2 uygulama odası öngörülmüştür.
• Odyologlar için Sessiz Oda/Kabin: En az 3 m², ses geçirmeyen, özel yalıtımlı camlı iki bölümden oluşan kabin zorunludur ve ses yalıtım kriterlerine uygun olmalıdır.
• Bekleme Salonu: En az 8 m² olmalı, sekreterlik alanı ile entegre kullanılabilir. Her ek uygulama odası için 5 m² ilave alan gerekmektedir.
• Tuvalet ve Hijyen Alanı: Engelli kullanımına uygun olmalı, tuvalet kapıları dışa doğru açılmalı veya sürgülü sistemle çalışmalıdır.

Belirlenen asgari fiziki standartlara ilişkin ölçülerde yüzde ona kadar sapmalara izin verilmektedir.

Personel Çalıştırma ve Yetki Alanları: Tanımlanan Sınırlar

Önceki Durum: Sağlık meslek mensuplarının yardımcı personel çalıştırıp çalıştıramayacağı veya hangi unvanlarla çalıştırabileceği konularında belirsizlikler görülebiliyordu.

Yeni Düzenleme: Her sağlık meslek mensubunun, faaliyet alanına göre bir sağlık teknikeri veya teknisyeni çalıştırabileceği belirtilmiştir. Klinik psikologlar için bu hak, psikolog çalıştırılması şeklinde uygulanır. EK-3 (link verilecek: https://resmigazete.gov.tr/eskiler/2025/03/20250329-1-1.pdf)  çalışma belgesi düzenlenmesi zorunludur. Destek personel çalıştırılabilir; ancak bu kişiler doğrudan sağlık hizmeti sunamaz.

Yasaklar ve Sınırlamalar: Belirlenen Kısıtlamalar

Önceki Durum: Bazı uygulamaların veya ticari faaliyetlerin serbest meslek icrası ile birleştirilmesi konusunda gri alanlar bulunabiliyordu. Şubeleşme ve ruhsatsız faaliyetler yeterince açıkça yasaklanmamış olabiliyordu.

Yeni Düzenleme: Yönetmelik, önemli yasakları ve sınırlamaları açıkça belirtmiştir:

• Bir sağlık meslek mensubu yalnızca bir birim açabilir. Başka adreste şube açılması kesinlikle yasaktır.
• Birimin hiçbir bölümü başka amaçla kullanılamaz, kiralanamaz veya devredilemez.
• Alanlar yalnızca yetkili kişilerce ve amacına uygun kullanılabilir.
• Yapılamayan işlemler için yönlendirme ya da başka kurumlarla anlaşma yapılamaz.
• Tetkik ve tahlil yapılması talep edilemez.
• Ruhsatsız şekilde danışmanlık, eğitim veya koçluk adı altında sağlık hizmeti verilemez.
• Başka kurumlardan alınan ruhsat ve belgeler geçersizdir; yalnızca kendi ruhsatıyla hizmet verilebilir.
• Birimde ilaç, kozmetik ya da yetki dışı cihaz bulundurulması yasaklanmıştır.
• Kullanılacak tüm cihazlar Sağlık Bakanlığı Ürün Takip Sistemine (ÜTS) kayıt edilmelidir.
• Bina dış tabelasında “Özel Sağlık Meslek Hizmet Birimi” ibaresi bulunması zorunlu hale gelmiş, ancak sağlık meslek mensubunun adı ve unvanı dışında başka bir isim, meslek adı veya uzman ibaresi kullanılamayacağı netleştirilmiştir. Dış tabelada en çok iki renk kullanılabilir.

Hasta Hakları ve Kayıt Tutma: Veri Yönetimi

Önceki Durum: Hasta hakları ve kayıt tutma yükümlülükleri genel mevzuatta yer almakla birlikte, serbest meslek icra edenler için özel ve detaylı bir rehberlik eksikliği bulunabiliyordu.

Yeni Düzenleme: Yönetmelik, hasta hakları ihlallerini önlemeye ve etkin bir şekilde uygulanmasına yönelik tedbirlerin alınmasını zorunlu kılmaktadır. Ayrıca, sunulan tüm hizmetlerin kayıt altına alınması ve muhafaza edilmesi gerekmektedir. Sağlık meslek mensupları, Sağlık Bakanlığı tarafından kurulan kayıt ve bildirim sistemine ve Merkezi Sağlık Veri Sistemi’ne istenen bilgi ve belgeleri göndermekle yükümlüdür.

İlk Yardım Yükümlülüğü: Zorunlu Eğitimler

Önceki Durum: İlk yardım bilgisi ve müdahale yeteneği genel bir beklenti olmakla birlikte, bunun yasal bir zorunluluk olarak net ifadesi eksik kalabiliyordu.

Yeni Düzenleme: Sağlık meslek mensuplarının, Bakanlıkça belirlenen ilk yardım eğitimlerine katılmak zorunda olduğu belirtilmiştir. Ayrıca, yetkili kişilerce acil sağlık hizmeti ulaşana kadar, almış oldukları eğitim doğrultusunda ilk yardım gereklerini yerine getirmeleri gerektiği ifade edilmiştir.

Denetim Mekanizmaları: Düzenli Kontroller

Önceki Durum: Serbest meslek birimlerinin denetimleri daha çok şikâyete bağlı veya düzensiz olabiliyordu.

Yeni Düzenleme: Yönetmelik, sağlık meslek hizmet birimlerinin düzenli olarak denetleneceğini ve ilgili komisyonlar tarafından uygulamaların mevzuata uygunluğunun değerlendirileceğini belirtmektedir. Denetimlerde, ruhsatın olup olmadığı, etik ilkelere uyulup uyulmadığı, mesleki yetki kapsamında bulundurulan tüm tıbbi cihazların Ürün Takip Sistemi’ne (ÜTS) kayıtlı olup olmadığı gibi hususların inceleneceği anlaşılmaktadır.

Sonuç

Sağlık Meslek Mensuplarının Serbest Meslek İcrası Hakkında Yönetmelik, sağlık hizmetleri alanında önemli bir düzenleme niteliğindedir. Resmi kaynaklarda yer alan yasa metinleri ışığında incelendiğinde, getirilen düzenlemeler, serbest meslek icra eden sağlık profesyonellerinin faaliyetlerini belirli bir yasal çerçeveye oturtmayı hedeflemektedir. Bu yönetmelikle birlikte, hastaların hakları belirli ölçüde korunurken, uygulayıcıların da hukuki sorumlulukları netleşmiştir.

Serbest meslek icra eden bir sağlık profesyoneli olarak, bu yönetmelikteki tüm detaylara hâkim olmanız ve faaliyetlerinizi bu çerçevede yürütmeniz önemlidir. Yönetmelikteki herhangi bir madde hakkında veya genel olarak sağlık hukuku ile ilgili konularda hukuki danışmanlık için avukatınızla iletişime geçmenizi tavsiye ederiz.