Trafik kazaları, Türkiye’de sıkça meydana gelen ve bireylerin yaşamlarını olumsuz etkileyen olaylardandır. TÜİK verilerine göre; 2023 yılında ülkemizde toplam 1 milyon 314 bin 136 adet trafik kazası meydana gelmiştir. Bu istatistiğin önemli bir kısmını ise maddi hasarlı trafik kazaları oluşturmaktadır. Bu kazalarda, araçlar küçük veya büyük ölçekte hasara uğramakta, kimi zaman basit bir onarımla sorunlar ortadan kalkmakta ise de çoğu zaman araçtaki parçaların onarımı yeterli olmayıp parça değişimi gerektirmektedir.

Kazanın ardından araçta meydana gelen hasarların onarılması, ilk ve en önemli adımlardan biridir. Ancak, çoğu zaman göz ardı edilen bir diğer önemli husus ise, kazaya karışan ve onarılan aracın, kaza geçmişi olmayan benzer özelliklere sahip araçlara göre ikinci el piyasasında değer kaybetmesidir. Bu değer kaybı, araç sahipleri için önemli bir maddi kayıp anlamına gelebilir. Bu makalenin amacı, Türkiye’de trafik kazası sonrası araç değer kaybı bedeli konusunu detaylı bir şekilde ele alarak, potansiyel hak sahiplerini bilgilendirmek ve bu konudaki yasal süreçleri anlamalarına yardımcı olmaktır. Araç değer kaybı tazminatının ne anlama geldiği, yasal dayanakları, tazminat miktarını etkileyen faktörler, başvuru süreci ve hukuki destek almanın önemi gibi konular bu rehberde ayrıntılı olarak incelenecektir.

Araç Değer Kaybı Bedeli Nedir?

Araç değer kaybı bedeli, trafik kazası sonucunda hasar gören ve onarılan bir motorlu taşıtın, kaza geçirmemiş aynı marka, model, yaş ve benzer özelliklere sahip ikinci el piyasasındaki rayiç değerinden meydana gelen düşüşü ifade eder. Bir trafik kazası sonucu hasar gören araç, ne kadar kusursuz bir şekilde onarılırsa onarılsın, potansiyel alıcılar nezdinde her zaman bir soru işareti olarak kalır. Bu durum, aracın ikinci el piyasasında benzerlerine göre daha düşük bir fiyata satılmasına neden olur. Bu değer düşüşünün temelinde, alıcıların kaza geçmişi olan bir araca karşı duyduğu çekince ve olası gizli hasarlar hakkındaki endişeler yatar. Tıpkı ambalajı hasar görmüş bir ürünün, içeriği aynı olsa bile değerinin düşmesi gibi düşünülebilir. Araç da ne kadar iyi onarılırsa onarılsın, kaza geçmişi onun ikinci el piyasasındaki algısını ve dolayısıyla değerini olumsuz etkileyebilir. Bu nedenle, araç değer kaybı bedeli, sadece onarım masraflarını değil, kazanın aracın piyasa değerinde yarattığı kalıcı düşüşü de kapsayan ayrı bir tazminat kalemidir.

Türk Hukukunda Araç Değer Kaybının Yasal Dayanağı

Türk hukukunda araç değer kaybı taleplerinin temelini, Karayolları Trafik Kanunu ve Türk Borçlar Kanunu oluşturmaktadır. Karayolları Trafik Kanunu’nun 91. maddesi, zorunlu trafik sigortasının, sigortalının işleteni olduğu motorlu aracın bir trafik kazasında üçüncü kişilere verdiği maddi ve bedeni zararları karşılamakla yükümlü olduğunu belirtir. Bu madde doğrudan “değer kaybı” ifadesini kullanmasa da, “maddi zarar” kavramının geniş yorumlanmasıyla araç değer kaybı da bu kapsamda değerlendirilmektedir. Türk Borçlar Kanunu’nun 49. maddesi ise, genel olarak haksız fiilden kaynaklanan sorumluluğu düzenler ve hukuka aykırı bir şekilde başkasına zarar veren kişinin bu zararı gidermekle yükümlü olduğunu ifade eder. Bu temel ilke, kusurlu bir tarafın neden olduğu trafik kazası sonucu araç değerinde meydana gelen düşüşün de tazmin edilmesi gerektiği yönündeki hukuki dayanağı güçlendirir. İşbu madde hükmünden anlaşılacağı üzere; araçta kaza nedeniyle meydana gelen değer kaybı, karşı tarafın kusuru oranında karşı taraftan istenebilir. Çünkü kişiye, kusuru olmayan bir eylemden dolayı tazminat sorumluluğu yüklenemez. Ancak %25 dahi olsa, kazanın meydana gelmesinde kusuru olan tarafa, bu kusur oranı dahilinde tazminat talebi ileri sürülebilecektir.

Türk hukukunda “tam tazminat” ilkesi benimsenmiştir ve bu ilke, zarar görenin, zarar meydana gelmeden önceki mali durumuna döndürülmesini amaçlar. Araç değer kaybı, somut bir mali kayıp olduğundan, bu ilke gereğince tazmin edilmesi gerekmektedir. Yargıtay’ın son yıllarda verdiği birçok kararda da araç değer kaybı talepleri kabul edilmiş ve bu yönde emsal kararlar oluşturulmuştur. Bu kararlar, araç değer kaybının hukuken tanınan ve tazmini gereken bir zarar kalemi olduğunu açıkça ortaya koymaktadır. Yargıtay’ın bu konudaki istikrarlı tutumu, araç değer kaybı taleplerinin yasal zemininin giderek güçlendiğini göstermektedir.

Araç Değer Kaybı Miktarını Etkileyen Faktörler

Araç değer kaybı miktarının belirlenmesi, sabit bir formüle dayanmamakla birlikte, bir dizi önemli faktörün değerlendirilmesiyle mümkün olur. Bu faktörler, hem aracın özelliklerini hem de kazanın niteliğini içerir.

• Öncelikle, aracın yaşı önemli bir belirleyicidir. Genellikle, daha yeni araçlar, kaza sonucu değer kaybından daha fazla etkilenirler. Bunun nedeni, yeni araçların piyasa değerlerinin daha yüksek olması ve dolayısıyla bir kaza sonucu oluşan hasarın bu değer üzerindeki oransal etkisinin daha büyük olmasıdır.
• Aracın kilometresi de değer kaybı miktarını etkileyen bir diğer faktördür. Düşük kilometreli araçlar, genellikle daha iyi kondisyonda kabul edilir ve ikinci el piyasasında daha yüksek bir değere sahiptirler. Bu nedenle, düşük kilometreli bir aracın kaza geçirmesi, algılanan değerindeki düşüşün daha belirgin olmasına yol açar.
• Aracın markası ve modeli de değer kaybı üzerinde etkili olabilir. Özellikle lüks ve talep gören araç markaları ve modelleri, marka imajı ve piyasa dinamikleri nedeniyle kaza sonrası değer kaybını daha fazla hissedebilirler.
• Hasarın boyutu ve niteliği de kritik bir faktördür. Aracın şasi veya motor gibi önemli aksamlarında meydana gelen ciddi hasarlar, yüzeysel hasarlara göre daha fazla değer kaybına neden olur. Alıcılar, özellikle yapısal hasar görmüş araçlara karşı daha temkinli yaklaşırlar.
• Aracın daha önceki kaza geçmişi de değer kaybı miktarını etkileyen bir unsurdur. Daha önce de kaza geçirmiş bir araç, mevcut kazadan kaynaklanan değer kaybıyla birlikte ikinci el piyasasında daha da düşük bir değere sahip olabilir.
• Onarımın kalitesi de önemlidir. Kaliteli bir onarım, hasarın görünür etkilerini azaltabilir ancak kaza geçmişi her zaman bir faktör olarak kalır. Kötü yapılmış bir onarım ise, değer kaybını daha da artırabilir.
• Son olarak, genel piyasa koşulları da araç değer kaybı üzerinde dolaylı bir etkiye sahip olabilir. Ekonomik dalgalanmalar ve benzer araçlara olan arz ve talep dengesi, ikinci el araç piyasası değerlerini etkileyebilir.

Aşağıdaki tablo, araç değer kaybını etkileyen temel faktörleri ve bu faktörlerin değer kaybı üzerindeki olası etkilerini özetlemektedir:

Bu faktörlerin her biri, araç değer kaybı miktarının belirlenmesinde önemli bir rol oynar ve tazminat talebinde bulunurken bu unsurların dikkate alınması gerekmektedir.

Araç Değer Kaybı Başvurusu Nasıl Yapılır?

Araç değer kaybı tazminatı talep etmek için izlenmesi gereken belirli adımlar bulunmaktadır.

• İlk olarak, kazanın meydana geldiği anda olay yerinde tutanak tutulması veya polis tarafından kaza tespit tutanağı düzenlenmesi önemlidir. Eğer taraflar arasında anlaşmazlık yoksa, ortak bir kaza tespit tutanağı da yeterli olabilir. Kaza ile ilgili tüm belgelerin, diğer sürücünün ve aracının bilgilerinin, sigorta poliçesi detaylarının ve varsa görgü tanıklarının iletişim bilgilerinin eksiksiz bir şekilde toplanması gerekmektedir.
• İkinci adımda, kazanın kendi sigorta şirketinize bildirilmesi önemlidir. Bu, poliçeniz gereği bir yükümlülük olduğu gibi, sürecin başlatılması açısından da faydalıdır.
• Üçüncü olarak, aracın onarım süreci yakından takip edilmeli ve tüm onarım faturaları, servis raporları gibi belgeler saklanmalıdır. Onarımın yetkili ve güvenilir servislerde yapılması, ileride olası anlaşmazlıkların önüne geçmek açısından önemlidir.
• Dördüncü adımda, araç değer kaybının doğru bir şekilde belirlenmesi için bağımsız ve sertifikalı bir otomotiv eksperinden değer kaybı ekspertizi alınması gerekmektedir. Bu ekspertiz raporu, aracın kaza öncesindeki piyasa değeri ile kaza sonrası onarılmış haldeki piyasa değeri arasındaki farkı ortaya koyacaktır.
• Beşinci adımda, kusurlu tarafın sigorta şirketine araç değer kaybı tazminatı talebiyle başvurulur. Bu başvuruya, kaza tespit tutanağı, onarım belgeleri, değer kaybı ekspertiz raporu ve banka hesap bilgileri gibi gerekli tüm evraklar eklenmelidir.
• Altıncı adımda, sigorta şirketi ile düzenli olarak iletişimde kalınmalı ve başvuru sürecinin takibi yapılmalıdır. Sigorta şirketi, talep edilen belgeleri inceleyerek bir değerlendirme yapacak ve genellikle bir teklifte bulunacaktır.
• Son olarak, sigorta şirketi ile bir anlaşmaya varılamazsa veya teklif edilen miktar yetersiz bulunursa, sigorta tahkim komisyonuna başvuru veya dava yoluna gitmek gerekebilir.

Araç değer kaybı bedelinin tahsili, uzun uğraşı gerektiren bir süre olup teknik bilgi gerektirmektedir. Sürecin etkin şekilde yönetimi ve değer kaybı tazminatının eksiksiz şekilde tahsil edilebilmesi için bu alanda çalışan bir avukattan destek alınması önemlidir.

Sık Karşılaşılan Sorunlar ve Dikkat Edilmesi Gerekenler

Araç değer kaybı talepleri sürecinde bazı yaygın sorunlarla karşılaşmak mümkündür. En sık karşılaşılan sorunlardan biri, değer kaybı miktarı konusunda sigorta şirketleri ile yaşanan anlaşmazlıklardır. Sigorta şirketleri, genellikle kendi belirledikleri değerleme yöntemlerini kullanarak, bağımsız eksperlerin tespit ettiği miktardan daha düşük bir teklifte bulunabilirler. Bu durumda, müzakere etmek ve gerekirse ek kanıtlar sunmak önemlidir. Bir diğer önemli husus ise zamanaşımı süresidir. Türkiye’de trafik kazalarından kaynaklanan tazminat talepleri için genellikle kaza tarihinden itibaren iki yıllık bir zamanaşımı süresi bulunmaktadır. Bu sürenin kaçırılması, tazminat hakkının kaybedilmesine yol açabilir. İspat yükümlülüğü de dikkat edilmesi gereken bir diğer konudur. Araç değer kaybının ve bu kaybın miktarının ispatı, talepte bulunan kişiye aittir. Bu nedenle, kaza tespit tutanağı, onarım belgeleri ve özellikle bağımsız bir eksper tarafından hazırlanan değer kaybı raporu gibi güçlü kanıtların sunulması gerekmektedir. Ayrıca, kendi kasko sigortanızın koşullarını da gözden geçirmeniz faydalı olabilir. Bazı kasko poliçeleri, değer kaybı teminatı sunabilir veya bu tür taleplerle ilgili farklı prosedürler içerebilir. Sigorta şirketi ile müzakere sürecinde sabırlı olmak ve haklarınızı bilmek önemlidir. Hukuki destek alarak müzakere gücünüzü artırabilirsiniz.

Araç değer kaybı tazminatı almak, karmaşık hukuki süreçleri ve sigorta şirketleriyle yapılacak müzakereleri içerdiğinden, uzman bir avukattan destek almak birçok açıdan önemlidir. Trafik hukuku ve değer kaybı konusunda uzman bir avukat, ilgili yasal mevzuatı, Yargıtay kararlarını ve sigorta şirketlerinin uygulamalarını yakından bilir. Bu sayede, haklarınızın en iyi şekilde korunmasını sağlar. Deneyimli bir avukat, benzer davalarda edindiği tecrübelerle, başvuru sürecinin doğru ve hızlı bir şekilde ilerlemesine yardımcı olur. Ayrıca, sigorta şirketleriyle yapılacak müzakerelerde güçlü bir pozisyon elde etmenizi sağlar ve hak ettiğiniz tazminat miktarının alınması için çaba gösterir. Sigorta şirketinin haksız bir şekilde talebinizi reddetmesi veya yetersiz bir teklifte bulunması durumunda, avukatınız hukuki süreci başlatarak mahkemede sizin adınıza delilleri toplayarak açıklamalar ve taleplerde bulunur. Bir avukatın rehberliği ve temsilciliği, bu zorlu süreçte size zaman kazandırır, stresi azaltır ve en önemlisi, haklarınıza kavuşma olasılığınızı önemli ölçüde artırır. Kısacası, araç değer kaybı tazminatı almak isteyen kişilerin, bu alanda uzman bir avukattan destek alması, sürecin daha kolay, hızlı ve başarılı bir şekilde sonuçlanmasını sağlayacaktır.

Sonuç

Türkiye’de trafik kazası sonucu aracınızda meydana gelen değer kaybı, yasal haklarınızla korunmaktadır. Bu makalede ele alınan bilgiler ışığında, araç değer kaybı bedelinin ne olduğunu, hangi yasal dayanaklara sahip olduğunu, tazminat miktarını etkileyen faktörleri, başvuru sürecini ve hukuki destek almanın önemini detaylı bir şekilde öğrendiniz. Unutmayın ki, kusurlu bir tarafın neden olduğu bir trafik kazası sonucu aracınız değer kaybettiyse, bu kaybın tazminini talep etme hakkınız bulunmaktadır. Bu süreci doğru bir şekilde yönetmek ve hak ettiğiniz tazminatı almak için, alanında uzman bir avukattan destek almanız en doğru adım olacaktır.

Kaza sonucunda aracınızda meydana gelen yaklaşık değer kaybı bedelini; sitemizde yer alan “Araçlar” menüsünden, “Araç değer kaybı hesaplama” aracı ile tespit edebilirsiniz.